7. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsinermik naatsorsuinerit nunani tamalaani drivhusgassinik mingutsitsinerup annikilliartortinneqarnera malinnaavigineqarsinnaaqqullugu suliarineqartarpoq. 2013-imiit 2020-mut Kalaallit Nunaat silap pissusaanut EU-mi ESD-mik taaneqartartumik (byrdeforpligtigelsesaftale) akisussaaffilerneqanngilaq. Taamaakkaluartorli Kalaallit Nunaat pisussaatitaavoq silaannarmik mingutsitsineq pillugu ukiumut FN-imi Silaannaq pillugu isumaqatigiissummut (FN’s Klima konvention (UNFCCC)) nalunaarusiortassalluni, silaannarmik drivhusgassinik mingutsitsineq takussaassunngortissallugu.

 

Nukissiuutinit atuinermit allaniillu drivhusgassinik mingutsitsineq, CO2-mik mingutsitsinertut nalunaarutigineqarnikuupput. Kalaallit Nunaannit silaannarmik mingutsitsineq nalunaarutigineqartarpoq ukunannga pisoq: metan CH4, lattergassi N2O, hydroflour-karbonit HFC aamma svovlhexaflouridi SF6.  CO2mik mingutsitsinerit tamarmik sanilliullugit (CO2- -ækvivalent) naatsorsorneqarput. 

 

Naatsorsueqqissaartarfiup mingutsitsineq tamarmiusoq aamma mingutsitsineq silap pissusaa tunngavigalugit iluarsisat nalunaarutigineqartarput, silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat ukiumiit ukiumut silap kiassusaa apeqqutaatillugu suliarineqartarput. Silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat atorlugit tunngaviusumik ineriartorneq takuneqarsinnaasarpoq.

 

2020-mi nukissiuutinit atukkanit drivhusgassinik silaannarmi mingutsitsineq 536.716 ton CO2-ækvivalentiuvoq (sanilliussinerup inernera). 2019-imut sanilliullugu 3,3 pct.-imik appasinnerulluni. 1990-imut sanilliullugu nukissiuutinit atukkanit drivhusgassimik silaannarmik mingutsitsineq 14,2 pct.-imik appasinneruvoq. 2020-mi silaannarmik mingutsitsinermi drivhusgassi kuldioxid (CO2) 532.913 tonsiusimavoq, nukissiuutinit atuinermit mingutsitsinerup 99,3 pct.-eralugu.

 

2020-mi silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiisoqareerneranit nukissiuutinit atukkat 5,6 pct.-inik apparsimapput, ukiup siulianut naleqqiullugit. 1990-imut naleqqiullugit 13,6 pct.-imik apparsimasut.

 

Titartagaq 37. Nukissiuutinit atuinermit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

 

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Ikummatissat assigiinngitsut eqqarsaatigalugit 1990-imiit nukissiuutini atorneqartuni ikummatissat atorneqartut allanngorsimapput. Nukissiuutit ataavartut atorneqalerput, tamannalu pissutaalluni gasoliap atorneqarnera annikillineqarluni.

 

Nukissiuutinik atuinerup allanngornera pissutigalugu drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq annikillinngilaq. Kalaallit Nunaanni aningaasaqarneq ineriartoraangat nalinginnaasumik nunap iluanit ikummatissat atorneqarnerat annertusisarpoq.

 

1989-imi eqqakkat ikuallanneranniit kissap atuutsilernera aamma 1993-imi imeq atorlugu nukissiuutit atulernerannit, nukissiuutit atajuartussat annertusiartuinnarput. Nukissiuutinik atuinerup ineriartornera annertusiartoraluartoq, nukissiuutit ataavartut annertusiartuaarsimanerat pissutigalugu drivhusgassimik mingutsitsineq annertunerulersimanngilaq. Taamaasilluni 1990-imiilli nukissiuutinik atuineq 3,5 pct.-inik qaffassimagaluartoq nukissiuutinik atuinermit drivhusgassinik mingutsitsineq 14,2 pct.-inik apparsimavoq.

 

Titartagaq 38. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsisunut immikkoortiterlugit

 

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Nukissiuutinut ikummatissanik atuinerup allanngornera, tassa nunap iluanit ikummatissanit nukissiuutinit atajuartunut atuilerneq pissutaalluni ikummatissanit drivhusgassimik mingutsitsineq annikillivoq. 2020-mi GJ ataasiakkaarlugit 60,8 kg drivhusgassiusimapput 1990-imi 73,3 kg-usimasut. 17,1 pct.-imik appasinnerulluni. 2020-mi ikummatissanit ataasiakkaanit drivhusgassimik mingutsitsineq appalaarsimavoq ukiup siulianut sanilliullugu, tamannalu pissuteqarpoq imeq atorlugu nukissiornerup annertusisimaneranik, nunap iluanit ikummatissanit atuinermit annerunerusumik, tassunga tunngatillugu titartagaq 39 takuuk.

 

Titartagaq 39. Ikummatissanut atorlugit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

 

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e aamma https://bank.stat.gl/ENN1ACT

 

2020-mi nukissiuutinit atuinernit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq tamarmiusoq 536.716 tonsiusimavoq CO2-ækvivalent (CO2-mik sanilliussinermi). Taakkunannga 96.309 tons nukissiornermeersuuvoq 97.489 tons angallassinermit assartuinermillu, 51.747 tons niuernermit aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortunit, 109.002 tons angerlarsimaffinnit, 109.002 tons inuussutissarsiortunit tunisassiortuni, 150.246 tons nunalerinermit aamma alisarnermit, 150.246 tonsi aatsitassanik piianermit aamma aatsitassanik misissuinermit, aatsitassanik suliaqarneq tunisassiornermik inuussutissarsiortunut ilanngunneqarpoq 2010-mut aamma 2011-mut (oliasiornerup nalaani) drivhusgassinik mingutsitsisimanerannut assersuunniarlugit.

 

1990-imiit 2020-mut nukissiorneq 86.597 ton CO2-ækvivalentimik apparsimavoq, 47,3 pct.-iulluni.

 

Titartagaq 40. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq mingutsitsisunut immikkoortillugu

 

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Tabel 11. Drivhusgasimik silaannarmik mingutsitsineq, nukissiuutinut immikkoortillugit

 

1990

2000

2010

2016

2017

2018

2019

2020

 

1.000 ton CO2-ækvivalent

Silaannarmik mingutsitsineq tamakkerlugu ..................  

625.203

667.978

679.619

526.264

543.461

544.111

554.814

536.716

Silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsissutinut immikkoortillugit................

625.203

667.978

679.619

526.264

543.461

544.111

554.814

536.716

Motorbenzin ....................

22.268

32.908

41.006

48.098

48.589

51.427

57.776

57.327

DFA ..........................

0

16.843

15.454

13.820

13.919

13.877

12.475

12.489

Gasolia .......................

549.424

548.723

550.586

367.311

373.318

386.247

373.073

400.709

Petroliu .......................

50.210

63.754

60.517

52.526

58.993

58.974

61.340

33.766

Flybenzin ......................

-

-

198

57

50

48

91

13

Fuelolia .......................

-

-

3.885

34.661

38.663

23.452

39.995

21.950

Spildolia .......................

712

719

724

716

716

716

718

719

Igitassat .......................

1.763

4.612

6.983

8.861

9.013

9.171

9.171

9.570

LPG ..........................

827

419

267

215

201

199

174

172

Silaannarmik mingutsitsineq atuiffiusunut mingutsitsisunut immikkoortillugit................

625.203

667.978

679.619

526.264

543.461

544.111

554.814

536.716

Nuussinerit (Konverteringssektor) ....

182.907

132.785

107.441

91.180

93.736

97.919

90.644

96.309

Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu

442.297

535.194

572.179

435.084

449.725

446.191

464.171

440.407

Assartuineq  ....................

105.469

113.837

134.379

119.297

124.846

119.426

132.728

97.489

Nunalerineq aamma aalisarneq .....

104.307

179.651

116.112

137.398

144.950

139.947

149.816

150.246

Aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneq..............

2

1

128.499

2.846

3.064

6.500

6.276

4.411

Tunisassiorluni inuussutissarsiortut ...

26.534

48.273

30.485

25.384

25.230

25.814

25.205

27.513

Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortut ...............

50.143

57.517

47.051

50.544

50.258

52.311

50.741

51.747

Angerlarsimaffiit .................

155.841

135.915

115.654

99.616

101.376

102.193

99.405

109.002

 

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Tabel 12. Nukissiuutinit atuinernit drivhusgasimik silaannarmik mingutsitsineq, silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiinerit

 

1990

2000

2010

2016

2017

2018

2019

2020

 

1.000 ton CO2-ækvivalent

Silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiinerit tamakkerlugit ........  

616.536

666.600

710.123

531.131

541.656

533.278

564.125

532.447

Silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsissutinut immikkoortillugit................

616.536

666.600

710.123

531.131

541.656

533.278

564.125

532.447

Motorbenzin ....................

22.268

32.908

41.006

48.098

48.589

51.427

57.776

57.327

DFA ..........................

0

16.780

16.929

14.045

13.838

13.396

12.865

12.323

Gasolia .......................

541.263

547.507

577.374

371.506

371.766

376.915

381.112

396.954

Petroliu .......................

49.790

63.685

61.564

52.723

58.910

58.500

61.730

33.635

Flybenzin ......................

-

-

198

57

50

48

91

13

Fuelolia .......................

-

-

3.885

34.661

38.663

23.452

39.995

21.950

Spildolia .......................

712

719

724

716

716

716

718

719

Igitassat .......................

1.697

4.583

8.150

9.107

8.924

8.632

9.658

9.355

LPG ..........................

807

417

294

218

200

192

180

170

Silaannarmik mingutsitsineq atuiffiusunut mingutsitsisunut immikkoortillugit................

616.536

666.600

710.123

531.131

541.656

533.278

564.125

532.447

Nuussinerit (konverteringssektor) ....

181.847

132.639

110.732

91.875

93.440

96.160

91.976

95.653

Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu

434.689

533.961

599.392

439.256

448.216

437.118

472.149

436.794

Assartuineq  ....................

105.469

113.837

134.379

119.297

124.846

119.426

132.728

97.489

Nunalerineq aamma aalisarneq .....

104.307

179.651

116.112

137.398

144.950

139.947

149.816

150.246

Aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneq..............

2

1

128.499

2.846

3.064

6.500

6.276

4.411

Tunisassiorluni inuussutissarsiortut ...

26.534

48.273

30.485

25.384

25.230

25.814

25.205

27.513

Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortut ...............

48.292

57.150

54.920

51.948

49.758

49.239

53.438

50.584

Angerlarsimaffiit .................

150.086

135.049

134.997

102.384

100.367

96.192

104.687

106.552

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e